εγγραφείτε: Άρθρα

leader

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

0 comments

 

 

 

Δημοσιεύουμε στοιχεία από την ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς στον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων και την εφαρμογή των διατάξεων της «δέσμης μέτρων για τον τομέα του γάλακτος». 
 
 
 
 
Μετά τα ιστορικά υψηλά επίπεδα στα οποία ανήλθαν οι τιμές του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων στα τέλη του 2013 και στις αρχές του 2014, ο τομέας του γάλακτος εισήλθε σε μια φάση παγκόσμιας διαταραχής του ισοζυγίου προσφοράς-ζήτησης, η οποία χαρακτήρισε την αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015 και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016. 

Ενώ η παγκόσμια ζήτηση επηρεάστηκε δυσμενώς λόγω της απαγόρευσης εισαγωγής που επιβλήθηκε από τη Ρωσία τον Αύγουστο του 2014, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση των εισαγωγών στην Κίνα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, η παγκόσμια προσφορά ενισχύθηκε —λόγω των συμφερουσών τιμών και των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών. 

Οι συνθήκες της αγοράς έχουν βελτιωθεί από την άνοιξη του 2016, περίοδο κατά την οποία οι τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων της ΕΕ άγγιξαν τα κατώτερα επίπεδα. Οι εν λόγω θετικές ενδείξεις δεν έχουν μεταφραστεί ακόμη σε καλύτερες τιμές παραγωγού γάλακτος, ωστόσο εκτιμήσεις υποδεικνύουν αλλαγή αυτής της τάσης από τον Αύγουστο του 2016.
 
Οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων παραμένουν ευνοϊκές. Η παγκόσμια και εγχώρια ζήτηση αναμένεται ότι θα εξακολουθήσει να σημειώνει σταθερή αύξηση, δίνοντας τη δυνατότητα στον τομέα των γαλακτοκομικών της ΕΕ να αναπτύξει το παραγωγικό δυναμικό του και να βελτιώσει τη θέση και το μερίδιό του στις παγκόσμιες αγορές.
 
Στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα των κρατών μελών της ΕΕ για την αγορά γάλακτος
 
1. Οι υποχρεωτικές συμβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο του άρθρου 148 του κανονισμού ΚΟΑ αντιστοιχούν στο 41% των παραδόσεων γάλακτος στην ΕΕ σε 13 κράτη μέλη.
 
Στη Βουλγαρία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Ρουμανία, οι υποχρεωτικές γραπτές συμβάσεις ισχύουν μόνο για τη σχέση μεταξύ παραγωγών και πρώτων αγοραστών. Στα υπόλοιπα κράτη μέλη, οι όροι ισχύουν για όλες τις σχέσεις προμήθειας στην αλυσίδα μεταξύ γεωργών και μεταποιητών, ακόμη και αν υφίστανται πολλοί διαμεσολαβητές μεταξύ τους.
 
2. Έως το τέλος του 2015, 260 οργανώσεις παραγωγών αναγνωρίστηκαν από 11 κράτη μέλη σύμφωνα με τις διατάξεις της δέσμης μέτρων για τον τομέα του γάλακτος, η πλειονότητα των οποίων σε τρία κράτη μέλη: Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία. Μόνο μία εξ αυτών αφορά το πρόβειο γάλα. Η τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά τα κριτήρια αναγνώρισης των ΟΠ σε κάθε κράτος μέλος, καθώς και ο αριθμός των αναγνωρισμένων ΟΠ, παρατίθενται συνοπτικά στον πίνακα Α του παραρτήματος της παρούσας έκθεσης.
 
Η ετήσια εμπορεύσιμη παραγωγή των 259 οργανώσεων παραγωγών που έχουν αναγνωριστεί για το αγελαδινό γάλα ανέρχεται περίπου στο 13% των συνολικών παραδόσεων γάλακτος στην ΕΕ το 2015 και στο 37% των συνολικών παραδόσεων γάλακτος στην ΕΕ εκτός των δικτύων των συνεταιρισμών. 

Οι βασικοί λόγοι για την έλλειψη μεγαλύτερης απορρόφησης είναι οι εξής: 

1) ανεπαρκείς γνώσεις των γεωργών όσον αφορά τους στόχους, τις επιπτώσεις και τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την προσχώρηση σε οργανώσεις παραγωγών· 
 
2) έλλειψη οικονομικής στήριξης για τη σύσταση οργανώσεων παραγωγών (που σχετίζεται ως έναν βαθμό με την ελλιπή πληροφόρηση, καθώς υπάρχουν δυνατότητες στο πλαίσιο της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη). 
 
3)Αβεβαιότητα όσον αφορά το περιθώριο ελιγμών των οργανώσεων παραγωγών και των ενώσεων οργανώσεων παραγωγών στο πλαίσιο των κανόνων ανταγωνισμού.
 
4)Σκεπτικισμός σχετικά με την ικανότητα των ΟΠ να επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα μέσω της συλλογικής διαπραγμάτευσης ή να εξασφαλίζουν τη συλλογή γάλακτος για όλα τα μέλη τους. 

Με βάση τις εν λόγω ελλείψεις, τα κράτη μέλη προτείνουν ορισμένες ιδέες για την τόνωση της δημιουργίας νέων ΟΠ ή για τη βελτίωση της λειτουργίας των υφιστάμενων ΟΠ (και με μια ευρύτερη προσέγγιση, για την ενθάρρυνση των γεωργών να συνάπτουν συμφωνίες από κοινού παραγωγής): 

• Αύξηση της ενημέρωσης των γεωργών σχετικά με τη λειτουργία και τις δυνατότητες των ΟΠ. 
• Βελτίωση των δεξιοτήτων διοίκησης και διαπραγμάτευσης του προσωπικού των ΟΠ. 
• Παροχή οικονομικής στήριξης για τη δημιουργία και τη λειτουργία ΟΠ. 
• Παροχή οικονομικών κινήτρων στις ΟΠ και τους συνεταιρισμούς για επένδυση στις ικανότητες μεταποίησης προκειμένου να μεταποιούν οι ίδιοι το γάλα που παράγουν και να έχουν καλύτερο μερίδιο της τελικής προστιθέμενης αξίας. 
• Παροχή προνομίων στις ΟΠ σε βάρος των μεμονωμένων παραγωγών ως προς την πρόσβαση σε καθεστώτα ενισχύσεων, με τη μορφή πριμοδοτήσεων, υψηλότερης προτεραιότητας κατά τον καθορισμό των κριτηρίων επιλεξιμότητας ή υψηλότερων ποσοστών συγχρηματοδότησης. 

Τα βασικά πλεονεκτήματα που συνεπάγεται για τους γεωργούς η συμμετοχή τους σε ΟΠ, τα οποία αναφέρθηκαν από τις οργανώσεις παραγωγών, είναι η δυνατότητα συλλογικής διαπραγμάτευσης των συμβατικών όρων και η ορθότερη διαχείριση των ποσοτήτων γάλακτος. Ορισμένες ΟΠ αναφέρουν επίσης ως πλεονεκτήματα τις καλύτερες τιμές του γάλακτος, την επιχειρηματική σταθερότητα, την ύπαρξη ενός ενιαίου συνομιλητή με τους μεταποιητές και τη βελτίωση της ενημέρωσης όσον αφορά την αγορά. 

Τα μειονεκτήματα για τους γεωργούς που είναι μέλη οργάνωσης παραγωγών αναφέρονται λιγότερο συχνά. Ορισμένοι ερωτηθέντες αναφέρουν τα εξής: εισφορές που πρέπει να καταβάλλονται από τα μέλη των ΟΠ, απαιτούμενοι πόροι (τόσο ανθρώπινοι όσο και υλικοί) και περιορισμός της ανεξαρτησίας των γεωργών όσον αφορά τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων. 

Μεταξύ των κρατών μελών όπου δεν υφίστανται αναγνωρισμένες ΟΠ, η Δανία, η Φινλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Σουηδία, η Αυστρία, η Ιρλανδία, η Σλοβενία και η Πολωνία δεν θεωρούν ότι υπάρχουν δυνατότητες για το εν λόγω μέσο, καθώς η συνεταιριστική δομή (ομάδες παραγωγών στην περίπτωση της Πολωνίας) επιτρέπει ήδη την καλή οργάνωση του τομέα. 

Διεπαγγελματικές Οργανώσεις (ΔΕΟ) έχουν λάβει αναγνώριση στον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων σε πέντε κράτη μέλη: Γαλλία (συνολικά 6, τέσσερις εκ των οποίων με περιφερειακή διάσταση), Ισπανία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες και Πορτογαλία. Και τα πέντε αυτά κράτη μέλη κρίνουν ικανοποιητική τη λειτουργία των οικείων ΔΕΟ ως προς τον ρόλο τους που συνίσταται στη σύγκλιση των συμφερόντων των διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών στην αλυσίδα εφοδιασμού. 

Μεταξύ των κρατών μελών που δεν έχουν αναγνωρίσει καμία ΔΕΟ, η Ιταλία, η Σλοβενία, η Πολωνία, η Ελλάδα, η Ρουμανία, η Κροατία, το Βέλγιο και σε μικρότερο βαθμό η Λετονία θεωρούν ότι υπάρχει δυνατότητα για τέτοιες δομές. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, ένα καλά ανεπτυγμένο συνεταιριστικό μοντέλο ή απλώς το μικρό ενδιαφέρον που δείχνουν οι φορείς αποτελούν τους βασικούς λόγους για τους οποίους δεν αξιοποιείται το εν λόγω μέσο.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΕ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
 
Επειδή δεν υφίσταται ενιαίος ορισμός των «μειονεκτικών περιοχών» όσον αφορά την παραγωγή γάλακτος, ζητήθηκε από τα κράτη μέλη να αναφέρουν τα κριτήρια που χρησιμοποίησαν εν προκειμένω. Αναφέρθηκαν πέντε διαφορετικές νομικές βάσεις. Βάσει αυτών των σχετικά ανομοιογενών ορισμών των «μειονεκτικών περιοχών», η αναλογία της παραγωγής γάλακτος σε μειονεκτικές περιοχές έχει εξελιχθεί ως εξής:

Γενικά, παρουσιάζεται μια σχετικά σταθερή κατανομή της παραγωγής γάλακτος μεταξύ μειονεκτικών και μη μειονεκτικών περιοχών με την πάροδο των ετών. Μόνο η Κροατία σημειώνει αισθητή απόκλιση, ωστόσο αυτό οφείλεται στον εκ νέου ορισμό της «μειονεκτικής περιοχής» και όχι σε πραγματική διαφορά μεταξύ των διαφόρων περιοχών. 
 
Τα κράτη μέλη δεν αναφέρουν καμία σημαντική διαφορά μεταξύ μειονεκτικών και μη μειονεκτικών περιοχών στην τάση όσον αφορά την παραγωγή γάλακτος και τον αριθμό των παραγωγών γάλακτος. 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 

Η δέσμη μέτρων για τον τομέα του γάλακτος θεσπίστηκε μετά την κρίση του 2009. Ο βασικός στόχος της είναι η βελτίωση της θέσης των παραγωγών στην αλυσίδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο στόχος αυτός έχει εκπληρωθεί ως έναν βαθμό, μεταξύ άλλων μέσω διαφόρων άλλων συλλογικών δράσεων των παραγωγών πέραν της δέσμης μέτρων για τον τομέα του γάλακτος, και μπορούν να ληφθούν επιπλέον μέτρα για την περαιτέρω βελτίωση της εν λόγω θέσης με ουσιαστικό τρόπο: 

Η δυνατότητα εφαρμογής δύο βασικών μέτρων της δέσμης μέτρων για τον τομέα του γάλακτος, όπως ΟΠ και συλλογικές διαπραγματεύσεις, αναγνωρίζεται από τα κράτη μέλη, τις ΟΠ και τις οργανώσεις γεωργών, ωστόσο δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως.
 
Μπορούν να προβλεφθούν δράσεις παιδαγωγικού, οικονομικού ή επιχειρησιακού χαρακτήρα τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο κρατών μελών:
 
• Εργαστήρια με συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από τα κράτη μέλη για την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών στις χώρες τους. 
• Εκστρατείες για την αύξηση της ενημέρωσης των γεωργών και των μεταποιητών σχετικά με τη λειτουργία και τις δυνατότητες των ΟΠ: 

  1. Πρακτικά επιτυχή παραδείγματα από υφιστάμενες ΟΠ· 
  2. Συζητήσεις και ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ γεωργών· 
  3. Ευκαιρίες χρηματοδότησης δυνάμει προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης· 
  4. Οφέλη της συλλογικής διαπραγμάτευσης και άλλων συλλογικών δράσεων τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους μεταποιητές· 
  5. Σαφής πληροφόρηση σχετικά με το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει ή να αναμένεται από μια ΟΠ, κυρίως όσον αφορά τους κανόνες ανταγωνισμού. 

Λαμβανομένων υπόψη των συμπερασμάτων που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση, η δέσμη μέτρων για τον τομέα του γάλακτος έχει ουσιαστικά αποτελέσματα, ωστόσο, προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως, είναι αναγκαίος περισσότερος χρόνος και περισσότερα μέσα, κυρίως όσον αφορά τις συλλογικές δράσεις που δεν περιορίζονται στη συλλογική διαπραγμάτευση. Ως εκ τούτου, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο επέκτασης της εφαρμογής της και μετά το 2020, λαμβανομένης υπόψη της ανάγκης για προαγωγή μιας βαθύτερης ενσωμάτωσης των παραγωγών στις οργανώσεις παραγωγών.