εγγραφείτε: Άρθρα
εύρεση
Το 2015 Έτος για τα Εδάφη
Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, το 2015 ανακηρύσσεται έτος για τα εδάφη, ενώ παράλληλα, αναβαθμίζεται ο ρόλος των αγροτών, ως προστατών του περιβάλλοντος μέσω της βιώσιμης διαχείρισης των εδαφικών κυρίως αλλά και υδάτινων πόρων της γης.
Στο πλαίσιο αυτό, κινείται και το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ πρόγραμμα «Φύλακες για το Περιβάλλον» (European Guardians for Environment) για τη Συνεργασία στην Νοτιοανατολική Ευρώπη με σκοπό τη δημιουργία ενός δικτύου φορέων και οργανισμών από 14 περιοχές και 7 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που αναγνωρίζουν και υιοθετούν το περιβαλλοντικό πρότυπο GuardEn. Στόχος η εφαρμογή Ορθών Γεωργικών Πρακτικών μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης των ανθρώπων του αγροδιατροφικού τομέα για τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας.
Για το ζήτημα αυτό κατέθεσαν αναλυτικό κείμενο για την πρωτοβουλία GUARDEN της Κ. Ρουμελιώτη MSc και του Δρ Ευ. Βέργου από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή:
«Κάθε σημείο στη ζωή είναι ισορροπημένο όταν δημιουργούμε μια αρμονία ανάμεσα στον εσωτερικό μας εαυτό και τον περιβάλλοντα κόσμο». (Gustave Flaubert, 1821-1880, Γάλλος συγγραφέας)
«Η ισορροπία όταν αναφερόμαστε στις πολιτικές για το περιβάλλον είναι σχεδόν πάντα το ζητούμενο. Πιο συγκεκριμένα, η ισορροπία ανάμεσα στις φυσικές διεργασίες και τις ανθρώπινες ενέργειες, ανάμεσα στη διατήρηση της φύσης και τη χρήση των φυσικών πόρων αποτελεί τη βάση για τη νομοθεσία και θέτει το πλαίσιο για την επιθυμητή και ιδανική στάση και δραστηριότητα σε σχέση με το περιβάλλον στην Ευρώπη.
Όλες οι περιβαλλοντικές πολιτικές και κυρίως το 7ο πρόγραμμα δράσης της ΕΕ, στοχεύουν στη βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή την καλή ποιότητα ζωής μέσα στα οικολογικά όρια του πλανήτη μας. Η βιοποικιλότητα και η διαφύλαξή της θεωρείται αναγκαία μέσα σε μια οικονομία που επιτρέπει την ανάπτυξη και αποτρέπει τις σπατάλες.
Η διατήρηση και η αύξηση του φυσικού κεφαλαίου και ο σεβασμός της βιοποικιλότητας μπορεί να φαίνονται και να αντιμετωπίζονται σαν λιγότερο σημαντικά θέματα απ’ ότι η ανεργία, η φτώχεια, οι φυσικές καταστροφές και οι ασθένειες, τα οποία προβάλλονται συνεχώς και καταγράφονται ως πρωτεύοντα και επείγοντα. Σχεδόν όλα όμως από τα παραπάνω προβλήματα πηγάζουν ακριβώς από την διατάραξη των φυσικών κύκλων από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνεπώς της ισορροπίας του οικοσυστήματος. Ο σεβασμός της βιοποικιλότητας και η συμβατή δραστηριότητα και συμπεριφορά ως προς το φυσικό μας περιβάλλον επιβάλλεται.
Η σχέση ανάμεσα στα προβλήματα που βιώνουμε και το περιβάλλον, καθώς και η αναγκαιότητα της αλλαγής της συμπεριφοράς μας ως προς αυτό, γίνεται περισσότερο κατανοητή αν αναλογιστούμε ότι σχεδόν όλες οι δραστηριότητες, από τον πρωτογενή έως τον τριτογενή τομέα στηρίζονται στη χρήση των φυσικών πόρων και κυρίως του εδάφους και του νερού. Η πλειοψηφία από αυτές τις δραστηριότητες, ακόμα και η ίδια η παραγωγή, η χρήση και τελική διάθεση των προϊόντων μολύνουν και καταστρέφουν τους ίδιους αυτούς πόρους. Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή αέριων ρύπων και αποβλήτων, η θερμική μόλυνση, η χρήση και απελευθέρωση ακατάλληλων ουσιών για τη ζωή στο νερό και στο έδαφος (εντομοκτόνα, παρασιτοκτόνα, ορμόνες, αντιβιοτικά) προκαλούν αλλαγές στη σύσταση των υδάτων και των εδαφών. Οι αλλαγές αυτές, είτε καταστρέφουν εντελώς το οικοσύστημα και τη ζωή σε αυτό, είτε μέσα από τη λειτουργία των φυσικών κύκλων συντελούν και μεταφέρουν την υποβάθμιση του περιβάλλοντος σε ευρύτερη γεωγραφική κλίμακα.
Η αντιμετώπιση των καταστροφικών συνεπειών μιας καθόλου βιώσιμης οικονομίας και νοοτροπίας απαιτεί μέτρα και νόμους σε πολλά επίπεδα, που καλύπτουν όχι μόνο την απαγόρευση και προσαρμογή χρόνιων πρακτικών και συμπεριφορών, αλλά την εισαγωγή και χρήση νέων και καθαρών τεχνολογιών, την περιβαλλοντική παιδεία και ενημέρωση, νέα εννοιολογικά πλαίσια και πάνω από όλα συνέργειες πάνω από εθνικά, κοινωνικά και πολιτικά όρια.
Το δίκτυο Natura 2000 – Φύση 2000 – αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση αντιμετώπισης των πιέσεων που δέχεται το περιβάλλον στην ήπειρό μας πέρα από εθνικά όρια και είναι το μεγαλύτερο δίκτυο στον κόσμο από προστατευμένες περιοχές καλύπτοντας 18% από το Ευρωπαϊκό έδαφος, 26.000 γήινα και θαλάσσια οικοσυστήματα και πάνω από 1.000 απειλούμενα είδη με εξαφάνιση.
Η οδηγία για το νερό (2000/60/ΕΚ) αποτελεί μια καινοτόμο προσέγγιση για τη διαχείριση των υδάτων, διότι ορίζει ως βάση τις λεκάνες απορροής των ποταμών και τις φυσικές γεωγραφικές και υδρολογικές μονάδες και όχι τα εθνικά και διοικητικά σύνορα.
Σε αντίθεση με το νερό, για το έδαφος δεν έχει επιτευχθεί έως τώρα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο με τη μορφή οδηγίας από την ΕΕ και η προστασία του εδάφους καλύπτεται εν μέρη μόνο από νομοθεσίες άλλων αντικειμένων, παρ’ όλο που η κρισιμότητα της καλής κατάστασης του εδάφους είναι αναγνωρισμένη και η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών διακήρυξε το έτος 2015 ως έτος για τα εδάφη.
Παράλληλα με την ανάπτυξη και εξέλιξη του νομοθετικού πλαισίου, υπάρχουν σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το πρόγραμμα Φύση 2000, που υποστηρίζουν τους στόχους και τους σκοπούς των πολιτικών για το περιβάλλον. Τα προγράμματα αυτά καλύπτουν υποδομές, συνέργειες αλλά και ενέργειες για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών.
Οι Φύλακες για το Περιβάλλον αποτελούν ένα πολύ καλό παράδειγμα σχεδίου χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ και συγκεκριμένα από το πρόγραμμα για τη Συνεργασία στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, με απώτερο σκοπό τη βιώσιμη διαχείριση των εδαφικών κυρίως αλλά και υδάτινων πόρων στην περιοχή αυτή (http://www.guarden.eu).
Ο στόχος του GuardEn ήταν η δημιουργία ενός δικτύου φορέων και οργανισμών από δεκατέσσερις περιοχές και επτά χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που αναγνωρίζουν και υιοθετούν το περιβαλλοντικό πρότυπο GuardEn, επίσης παράγωγο του προγράμματος και το οποίο ορίζει σειρά μέτρων και πρακτικών για την ορθότερη χρήση του εδάφους και του νερού στην πρωτογενή και τριτογενή παραγωγή. Με βάση το πρότυπο αυτό αναπτύχθηκε εκπαιδευτικό υλικό και καταρτίστηκαν δεκάδες απασχολούμενοι στον αγροδιατροφικό κυρίως τομέα.
Η εφαρμογή Ορθών Γεωργικών Πρακτικών αποτελεί τον κύριο μοχλό βιώσιμης περιβαλλοντικής δραστηριότητας στην αγροδιατροφή, και συμβάλει στην ανάπτυξη συμπεριφοράς και κουλτούρας που σέβεται τους φυσικους πόρους που θυσιάζονται καθημερινά για την παραγωγή αγαθών.
Θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί πώς αυτό είναι εφικτό. Είναι εφόσον ο αγρότης απασχοληθεί επιχειρηματικά στον τομέα και συνειδητοποιήσει ότι στην ουσία είναι ο Φροντιστής της γης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί έμπρακτα με:
• Tην αξιοποίηση της τεχνολογίας και της έρευνας
• Την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων μειωμένου κόστους και εισροών
• Τη συστηματική οργάνωση των αγορών
• Την καλλιέργεια περιβαλλοντικής και καταναλωτικής συνείδησης
Η έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η συνεχιζόμενη βιωματική εκπαίδευση των αγροτών και των στελεχών οργανισμών του αγροδιατροφικού τομέα επιβάλλεται και είναι περισσότερο από ποτέ κρίσιμη, διότι σε σημαντικό βαθμό εφαρμόζουν και συνεπώς ελέγχουν την επιτυχία της εφαρμογής των γεωργικών και των περιβαλλοντικών πολιτικών».
Κατερίνα Ρουμελιώτη MSc
Δρ Ευάγγελος Βέργος
Αμερικανική Γεωργική Σχολή